Општеството е сложена слагалица. Милиони коцкици во облик на варијабили и константи.
Некој ги реди, друг ги разместува. Секој по своја воља.
Варијабилите се променливи делови од организмот наречен држава и се подложни на промена со развојот на општествата, глобалниот развој, како и од политичките визии, проекции на актуелната гарнитура на власт.
На пример: една влада има сопствена визија за даночен систем и со мнозинството во парламентот носи законско решение и го инплементира, а со промена на партијата на власт се промовира нов даночен систем кој по нивно мислење е подобар за стопанството, граганите и економскиот развој па го менуваат постоечкиот даночен систем на ист начин како и претходниците. Кое решение било подобро, поефикасно ке ценат граѓаните на следните избори. И така општеството се движи напред(назад) по својата развојна патека, позабрзано или позабавено во зависност од ефикасноста на инплементираните модели.
Исто е и со правниот поредок. Исто со образовниот систем, здравствениот систем, структуирањето на државниот буџет, културата, економијата, сферата на работните односи и сите други варијабилни елементи од општеството.
Тоа се менливи категории, па колку и да се погреши во спроведувањето на некоја определба за некоја од овие категории, па ако сакате и колку и да се направила штета со некоја мерка, определба, влијание тоа е поправливо(корективно), може да се промени , подобри, дури може да се заврти и во сосем друг правец на развој.
Секако овие промени скапо чинат и како по правило тоа го плаќаат граѓаните(ретко политичарите, макар и како морална одговорност, а за кривична одговорност нешто не сум убеден), и стопанските субјекти кои партиципираат во државниот буџет, но нели пак цело општество е на нивен грб.
Всушност сведоци сме дека како која политичка елита доаѓа на власт, тврди дека претходната направила хаварија, па сега тие мораат да поправаат(дорасипат), а секако се започнува со вадење афери за претходниците, па кривични пријави за злоупотреба на овластувањата( ќе видиме ли судење?), арно ама сето тоа е минливо и менливо и главно се сведува на забава за народот која ја режираат уредниците на таканаречените независни медиуми.
Е, ама за разлика од варијабилите опшеството има и константи. Тие се востановени при конституирањето на опшеството во државата и се многу битни за понатамошното опстојување на државата, за носителите на државноста, нивните обележја, нивната иднина. Е, тие не се менуваат. Тие се темелите на кои понатаму се надградува општеството. Тука спаѓаат определбата за начинот на уредување на општеството, вклучително уставот, идентитетот, името, обележјата, границите, симболите и друго. Всушност и тие се менуваат, ама тешко и многу ретко(во старите демократии воопшто не се менуваат) итоа со плебисцитарни изјаснувања на целата нација или недај боже со најлошата варијанта – со војна.
Во изминативе скоро триесетина години од идејата за самостојна држава ги искусивме двата метода со кои се менуваат константите кај нас и тоа по волја на внатрешните или надворешните фактори. После неколкуте плебисцити организирани(контролирани)од политичките врхишки, општеството во кое живееме е толку променето што веќе не е истото. Како по структура така и по суштина.
После војната(конфликтот 2001)исто така имавме драстични промени на константите на општеството, па сега живееме во истата држава ама во едно друго општество.
Што ли не чека понатаму? Какви ли промени ни претстојат?
Еве едно размислување.
Сигурен сум дека договорот со Бугарија ќе допре до константите и ќе се ревидираат некои идентитетски обележја(вредности) на нацијата(не на народите кои живеат во РМ), зошто нација и народ е сосем различна работа, а во современиов свет се повеќе се игра на картата нација). На каде, во кој правец сето тоа ќе повлече ќе видиме, но нешто ме влече дека овој договор таков како го потпишаа премиерите по нели обилната јавна дебата, всушност нема задача да ги реши проблемите помеѓу Македонија и Бугарија, туку да ги реши недоразбирањата помеѓу македонците(новопроектирани) и бугарите(старопроектирани) како нации.
Од друга страна наголемо се наговестува Закон за употреба на албанскиот јазик(дел од Тиранската платформа за која тврдам дека има прекуокеанска генеза), со кој се овозможуваат услови за создавање на нови идентитетски обележја(вредности) на една новопроектирана нација кај нас.
Значи на повидок е создавање нација со нови идентитетски обележја и тоа од еден дел од народ кој има бугарско-македонски корени и дел од народ кој има албански корени (другите кои живеат овде не се интересни за креаторот), а сето ова продуцира создавање на нов официјален јазик(дупли:македонски и албански) и две официјални писма (кирилица и латиница).
Двата посочени проекта на се дело на внатрешни визионери, тоа е повеќе од очигледно, а двата проекта се промовираат како големи демократски достигнувања, го отвораат патот кон демократска Европа( ја видовме на дело во Барселона).
Тие треба да бидат цврста брана кон опасностите кои нели доаѓале од истокот(Русија и Кина)бидејќи како што вели заклучокот на европската комисија: инвестициите и кредитите од овие земји придонесувале за корупција во системот на земјите од Западен Балкан.
Ако на сето ова ја додадеме повеќе од сервилност на нашата нова политика кон јужниот сосед, излегува дека нешто друго е симптоматично, би рекол и очигледно.
Сето ова што се случува е одлична претходница за новиот договор кој треба да се направи со јужниот ни сосед.
Веќе за ноември е најавен состанок на работните делегации за нов договор. Кај нас воопшто не се ни зборува за ова, бидејќи нормално како и во целиот демократски свет, транспарентно како и за договорот со Бугарија ќе не известат слободоумните уредници од независните медиуми и тоа навреме.
Очигледно името(константа) веќе и не е во игра(тоа е завршена работа) туку во игра е нешто поголемо!? Некоја друга константа???
Автор: Александар Младеновчев
