Како се живее во поранешните ЈУ- републики: Македонија може да се „фали“ само во Косово и во Боснa

Македонија

на 5.2018

Платите, стапката на невработеност, бруто-домашниот производ по жител, се дел од показателите што покажуваат дека Словенија, Хрватска, Црна Гора и Србија успеале да обезбедат повисок стандард за своите граѓани од она што го обезбедиле сите влади за граѓаните на Македонија.

Просечната нето-плата во Македонија во февруари била 377 евра, во Србија 405 евра, во Босна и Херцеговина 434 евра, во Косово 450 евра, во Црна Гора 508 евра, во Хрватска 830 евра и во Словенија 1.060 евра. Ова се податоци од државните статистички институции од земјите од поранешна Југославија кои покажуваат дека македонските граѓани, 27 години по распадот на заедничката држава, имаат најниски плати. Единствено, споредба за платите не може да се направи со Косово, затоа што тамошната официјална статистика нема таков податок.

Секако, како што велат економистите, платите не се единственото мерило за оценка и компарација на животниот стандард. Но, за жал, и другите податоци се разочарувачки. Така, повисока стапка на невработеност од Македонија имаат само Босна и Херцеговина и Косово. Во Македонија, според Анкетата на работна сила за четвртиот квартал од мината година, стапката на невработеност била 21,9 проценти. Во Косово, оваа стапка изнесувала дури 30,6 проценти, додека во Босна и Херцеговина 23,1 проценти. Но, другите земји се справуваат со помала невработеност, а Словенија речиси и да ја нема – таму стапката е 5,8 проценти. Потоа е Хрватска со 11,5 проценти, па Србија со 14,7 проценти и Црна Гора со 18 проценти невработеност во четвртиот квартал од минатата година.

Скромен бруто-општествен производ по жител

Евидентно е дека земјите што се членки на Европската Унија, Словенија и Хрватска, имаат подобри показатели за нето-плата и невработеност од другите земји. Ова се потврдува и со податокот за бруто-домашен производ по жител. Но, со оглед на тоа дека парите во различни земји имаат различна куповна моќ, ММФ и Светска банка прават споредбени анализи со таканаречен интернационален долар, креиран врз паритет на куповната моќ, така што во која било земја за исти пари може да се купи одредена кошничка на производи и услуги.

Според априлските проекции на ММФ за бруто-општествен производ по жител во 2018 година, Македонија со 15.662 интернационални долари е на 93-то место во листата од 191 земја. И по овој податок полошо котираат Босна и Херцеговина, која со 13.443 интернационални долари по жител се наоѓа на 97 место, и Косово кое со 11.016 интернационални долари е на 111 место. Најдобро, секако, котира Словенија, која е на 36 место на листата, со бруто-општествен производ по жител од 36.566 интернационални долари. Потоа е Хрватска на 61 место со 25.807 интернационални долари по жител, па Црна Гора на 78 место со 16.862 интернационални долари по жител и зад Македонија е Србија, која на листата се наоѓа на 86 место со 15.942 интернационални долари по жител.

Што прави Владата?

Владата е свесна за нискиот животен стандард на населението во Македонија и тоа го потврдува со повеќе мерки, со цел зголемување на платите. Во таа насока се зголеми минималната плата, а ќе се субвенционира и исплатата на платите од 18.000 денари во трудоинтензивните гранки, како и повисоките износи од 18.000 денари кај новите вработувања.

Според Институтот за економско истражување и политики „Фајненс тинк“, мерките за поттикнување на порастот на платите се позитивни сè додека произлегуваат од реален пораст на економијата.

– Мерката со која се субвенционираат 30 проценти од порастот на платите од 12.000 до 18.000 денари, како и субвенциите за порастот на платите над 18 илјади денари, мора да произлезат од поголемите приходи на фирмите, а поголемите приходи ќе произлезат од поголема продажба. Притоа, ако таа продажба доаѓа од странскиот пазар, тогаш имаме особено значајно робустно зголемување на додадената вредност во нашата економија. Тоа е сврзано и со концептот на развој на нашата економија: раст базиран на извозот и инвестициите, кој ќе обезбеди повеќе и поплатени работни места – велат од „Фајненс тинк“.

Оттаму објаснуваат дека на овој концепт може да се надоврзе и концептот за распределбата на доходот, но без претензија прашањата на распределбата да бидат доминантни или исклучиви, особено не во оваа фаза од развојот на економијата.

– Зголемувањето на минималната плата е во тој контекст. Уште во 2016 година, „Фајненс тинк“ пресмета дека оптималното ниво на минималната плата за 2017 година може да се движи до 11.700 денари, без да предизвика негативни ефекти врз економијата. Во 2017 година, минималната плата беше зголемена на 12.000 денари и истовремено беа понудени субвенции за порастот, со цел фирмите да може да го издржат тоа. Субвенциите останаа главно неискористени, што е и индиректна потврда дека фирмите можеа да го поднесат овој товар, со некои исклучоци во текстилната и кожарската индустрија во кои порастот на минималната плата беше поголем. Но, просторот за понатамошно нормирано наместо пазарно зголемување на минималната плата е значајно ограничен и во тој дел е потребна посебна внимателност – оценува Институтот.

И работодавачите се за повисоки плати

Дел од работодавачите веќе подолго време отворно зборуваат за тоа дека платите се ниски и дека за понудениот износ не може да најдат работници.

Претседателот на Организацијата на работодавачи Ангел Димитров потенцира дека субвенционирањето на зголемувањето на платите е времена мерка, односно дека за траен раст на платите е потребно зголемување на продуктивноста.

– Влијанието на мотивацијата врз работниците сосема малку ја зголемува продуктивноста, 1-2 проценти, додека релано продуктивноста се зголемува со употреба на нови, современи машини. Но, особено во текстилната индустрија, многу е дискутабилно дали некој ќе се осмели да инвестира. Прашање е дали ќе се најдат млади кои и за 18.000 денари ќе ја прифатат оваа работа, или пак ќе одлучат да заминат во странство-вели Димитров.

Тој, нагласува и дека мерките многу споро се спроведуваат, односно дека пакетот за еконосмки равој беше најавуван уште минатото лето, за подоцна да се зборува за ослободување на 50 милиони евра по предавањето на завршните сметки од фирмите, но тие пари, неколку месеци подоцна, уште не дојдоа до стопанствениците.

Tекстот е продуциран во рамките на проектот од „Фајненс тинк“, „Поттикнување економска дебата во Македонија, базирана на докази и водена од податоци“, во рамките на програмата „Цивика мобилитас“.

Весна Дамчевска

Норвешка донираше 76 неборбени моторни возила на Македонија

Македонија

пред 4 часа

Кралството Норвешка денеска ѝ ја предаде донацијата од 76 неборбени моторни возила на земјава. На предавањето на возилата во касарната „Илинден“ во Скопје свои обраќања имаа министерката за одбрана Славјанка Петровска, началникот на Генералштабот Васко Ѓурчиновски, амбасадорката на Норвешка за Северна Македонија, Кристин Мелсом и командантот на логистика на Вооружените сили на Кралството Норвешка Андрес Јернберг.

Министерката за обрана Петровска во своето излагање посочи дека Армијата минува низ сеопфатен процес на модернизација и секоја дополнителна поддршка од сојузниците е добредојдена. Таа истакна дека донацијата ќе придонесе за зголемување на борбената готовност на Армијата.

– Нашиот одбранбен буџет континуирано расте, но секоја дополнителна поддршка од нашите сојузници е добродојдена. Оваа норвешка донација од 76 неборбени моторни возила значително ќе придонесат за зголемување на транспортните можности на единиците на Армијата односно за нивната борбена готовност, рече Петровска.

Министерката се осврна на бројните проекти кои се реализираат со поддршка на Кралството Норвешка. Со поддршка на Кралството Норвешка, Петровска вели, земјава го изгради Регионалниот центар за односи со јавност, кој во моментов е во фаза на интензивен развој во НАТО школа за односи со јавност, за кој рече, придобивки ќе имаат двете земји, но и НАТО сојузниците.

– Со ваша поддршка го изградивме Регионалниот центар за односи со јавноста кој во моментов е во фаза на интензивен развој во НАТО школа за односи со јавност од кој придобивка ќе има и Македонија и Норвешка, но и нашите НАТО сојузници. Вие сте земја партнер во рамките на Балканските медицински сили чие постојано седиште е во Република Северна Македонија, рече Петровска.

Амбасадорката на Кралството Норвешка за Северна Македонија, Кристин Мелсом, истакна дека дипломатските врски меѓу двете земји се зајакнуваат последните 30 години, особено по приемот на земјава во НАТО Алијансата во 2020 година.

– Во последните години уште повеќе ја зајакнавме нашата врска со посетата на Командантот на Гардата на Неговото височество кралот и нашиот началник за одбрана г. Ајрик Кристоверсен, распоредувањето на македонскиот хируршки тим во Авганистан, меѓусебната размена на кадети, посетите на ваши офицери и на нашата бригада Север и на Здружениот оперативен штаб и уште неколку други проекти, рече Мелсом.

Дополнително ја истакна програмата за размена на кадети како еден од поважните заеднички проекти и посочувајќи на посветеноста на Северна Македонија кон Алијансата.

– Ја видовме посветеноста што ја покажавте кон Алијансата. Ја гледаме не само воената опрема што ја дадовте на Украина, туку и зголемениот број војници што ги имате распоредено во различни мисии. Вашата цел да распоредите 10 проценти од вашата армиска структура е импресивна, истакна Мелсом.

Бригадниот генерал Андрес Јернберг рече овој ден е од историско значење, бидејќи ја одбележува најголемата донација на воена опрема што Кралството Норвешка воопшто ја има направено за земја од Западен Балкан.

– Точно е дека 36-те лесни пешадиски возила и 40-те камиони од Норвешка кои штотуку пристигнаа во Северна Македонија ќе ги зајакнат вашите вооружени сили, но тие исто така се и доказ за нашата заедничка посветеност на поддршката на Украина и на сојузничкото одвраќање и одбрана. Всушност ова е одличен пример за тоа како треба да се врши одвраќање и одбрана преку логистичка соработка во рамките на НАТО, рече Јернберг.

Началникот на Генералштабот, генерал-потполковник Васко Ѓурчиновски, во своето излагање истакна дека во Алијансата не се членува само заради придобивки и бенефиции, туку заради вредности и принципи. Ѓурчиновски истакна дека земјава ја поддржала вистинската страна во војната во Украина, и како што рече, тоа го препознала Норвешка.

– Бевме конкретни и јасно детерминирани и се определивме и ја поддржавме вистинската страна во војната. Свесни бевме за одговорностите. Не се членува само заради придобивките и бенефиции, туку заради вредности и принципи. Кралството точно ги воочи нашите заложби, направивме координација со ГШ и со началникот во мојата официјална посета на Норвешка и во седиштето во Брисел и како што беше истакнато ова е голем историски ден за нашите вооружени сили каде што сме сите сведоци и можеме да ги воочиме 76-те возила кои од утре ќе бидат на македонските патишта за потребите на вооружените сили, меѓутоа и за сите граѓани на нашата татковина, истакна Ѓурчиновски.

Силјановска Давкова победи во 60 општини, Пендаровски во 3, Османи во 15, Таравари и Димитриевски во по една

Македонија

пред 9 часа

Гордана Силјановска Давкова, претседателската кандидатка на ВМРО-ДПМНЕ, на вчерашниот прв круг избори за шеф на државата, победи во 60 општини во земјава, кандидатот на СДСМ Стево Пендаовски освои најмногу гласови три, Бујар Османи од ДУИ во 15, а Арбен Таравари од Вреди и Максим Димитриевски од ЗНАМ во по една општина.

Гордана Силјановска Давковска победи во: Аеродром (51,48 %), Берово (54,92 %), Битола (48,44%), Богданци (49,59 %), Босилево (57,61 %), Брвеница (33,54 %), Бутел (43,91%), Валандово (50,29 %), Василево (60,18 %), Вевчани (56,15 %), Велес (53,57 %), Виница (56,71 %), Гази Баба (53,68 %), Гевгелија (52,62 %), Ѓорче Петров (51,58 %), Градско (64,27 %), Дебарца (57,06 %), Делчево (47, 08 %), Демир Капија (54,77%), Демир Хисар (52,92 %), Дојран (52,58 %), Зелениково (53,35 %), Зрновци (61,15 %), Илинден (62,96 %), Јегуновце (47,49 %), Кавадарци (50,84 %), Карбинци (61,22 %), Карпош (40,82 %), Кисела Вода (57,67 %), Кичево (39,84 %), Конче (57,85 %), Кочани (53,10 %), Кратово (62,84 %), Крива Паланка (47,05 %), Кривогаштани (54,84 %), Лозово (53,09 %), Македонска Каменица (50,96 %), Македонски Брод (55,86 %), Могила (63,48 %), Неготино (49,02 %), Новаци (61,88 %), Ново Село (56,84 %), Охрид (53,89 %), Петровец (59,05 %), Пехчево (53,97 %), Прилеп (51,42 %), Пробиштип (52,03 %), Радовиш (56,34 %), Ранковце (54,34 %), Ресен (47,64 %), Росоман (51,36 %), Свети Николе (57,63 %), Сопиште (49,44 %), Старо Нагоричане (37,59 %), Струмица (47,06 %), Центар (39,98 %), Чашка (32,70 %), Чешиново-Облешево (58,93 %), Чучер Сандево (36,35 %) и во Штип (53,44 %),

Стево Пендаровски освои најмногу гласови во: Крушево (43,02 %), Маврово и Ростуша (44,04 %) и во Центар Жупа (34,95 %).

Бујар Османи победи во: Арачиново (53,51 %), Боговиње (55,33 %), Врапчиште (58,02 %), Дебар (49,88 %), Долнени (32,95 %), Желино (49,45 %), Липково (56,83 %), Пласница (66,91 %), Сарај (55,49 %), Струга (39,38 %), Студеничани (50,54 %), Теарце (41,30 %), Тетово (37,91 %), Чаир (40,65 %), Шуто Оризари (37,11 %)

Арбен Таравари освои најмногу гласови во Гостивар (32,26 %), а Максим Димитриевски во Куманово (22,89 %).

Времето денес со повремени врнежи од дожд

Македонија

пред 10 часа

Времето денеска ќе биде променливо облачно со повремени врнежи од дожд, а на планините со повремен снег.

Локално, врнежите ќе бидат поројни, проследени со појава на ретки грмежи. Ќе дува слаб до умерен ветер од северозападен правец. Минималната температура ќе биде во интервал од 5 до 10, а максималната ќе достигне од 11 до 18 степени.

Во Скопје променливо облачно со повремени врнежи од дожд. Кон крајот на денот врнежите ќе престанат. Ќе дува слаб до умерен ветер од северен правец. Минималната температура ќе се спушти до 8, а максималната ќе достигне до 15 степени.

Од петок следува период на претежно стабилно и потопло време со пораст на температурите на воздухот.