Здравството е еден од најголемите корисници на националниот буџет, а инспекциските служби се ранливи на корупција. Нема ефективни критериуми за означување цени на здравствени услуги или лекови. Процедурите за лекување во странство не се ниту транспарентни, ниту објективни. Трошоците за здравство од сопствен џеб се високи, што е бариера за еднаков пристап до здравството, се само дел од состојбите во државава, констатирани во Извештајот на Европската комисија (ЕК) за нејзиниот напредок во 2024 година.

Иако примарното здравство во Северна Македонија е обезбедено бесплатно, ЕК наведува дека неговото финансирање е значително под просекот на Европската Унија. Опсегот на здравствените услуги и нивната достапност, особено специјалистичките медицински услуги и нивната географска дистрибуција, според извештајот, се несоодветни.

Од ЕК потсетуваат дека медицинските работници продолжуваат да го напуштаат јавното здравство за приватниот сектор или за да работат во странство. Се напоменува и тоа дека и покрај постоењето на апликацијата „е-здравство“, упати сѐ уште се даваат на хартија.

Националната легислатива за контролата на тутунот била во голема мера усогласена со Европската Унија, но, како што се подвлекува, не е системски имплементирана. Пушењето во голема мера сѐ уште е толерирано и несанкционирано во ресторани и други затворени објекти, заклучува ЕК, вклучувајќи ги јавните канцеларии и некои медицински установи.

-Стапката на вакцинација е ниска за некои болести. Зголемени се свеста и бројот на реализирани трансплантации на крв, ткива, клетки и органи, иако правната рамка сѐ уште не е целосно усогласена со Европската Унија и ИТ модулот за трансплантација на ткива сѐ уште не е воспоставен. Усогласувањето со Европската Унија за правата на пациентите во прекуграничната здравствена заштита, сѐ уште не е започнато, се додава во извештајот.

Немало напредок кога станува збор ниту за лекови за луѓе, ниту за лекови за ветеринарна употреба. Со Европската Унија не била усогласена ниту националната легислатива кога станува збор за козметиката.

Зголемено е финансирањето за ретките болести, но, според извештајот на ЕК, недоволно, за да ги покрие трошоците за медицински третман на сите регистрирани пациенти.

Обидите за борба кога е во прашање нееднаквоста во здравството, особено за Ромите и луѓето кои живеат во сиромаштија и оние во оддалечени места, биле спроведени најмногу од интернационални организации и невладиниот сектор, наместо од здравствените власти.

Претседателката Гордана Сиљановска Давкова денеска изјави дека по колективната оставка на Комисијата за помилување почнати се разговори за нов состав на Комисијата, но оти нема да брза со нејзиното формирање.

-Не даде Комисијата отказ. Комисијата од лични и професионални причини поднесе оставка и тоа е нешто друго. И јас, ние сме во разговори за нов состав на Комисијата. Јас никогаш не ги правам брзо работите, признавам. Разговараме, треба сите профили да бидат внатре вклучени за да може навистина на крајот од тој процес на помилување кој почнува во судот, а завршува со потписот, ама претходно одмерувањето од Комисијата, да биде успешно. Разговараме со експерти, со луѓе од невладин сектор, бидејќи секогаш во комисиите има луѓе од здравството, психолог, невропсихијатар, имаше новинар, значи со сите тие категории разговаравме, рече Сиљановска Давкова на новинарско прашање.

Прашана за состанокот со членовите на Комисијата во оставка, кој требало да се одржи вчера, претседателката посочи дека е добро време за разговор со сите досегашни членови на ова тело со цел на база на нивните искуства да се одреди какви промени се потребни. 

-Што се однесува до состанокот, до средбата – да, тоа беше неколку пати закажувана и одлагана средба заради други настани. Мислам дека е добро време да се слушнат мислењата на сите претходни членови на комисиите за потоа да видиме какви се нивните искуства, кои се нивните сознанија и во кој правец треба да одат промените, кажа на новинарско прашање претседателката Сиљановска Давкова која денеска се обрати на настанот во пресрет на 29-тата Конференција за климатски промени (COP29), која ќе се одржи од 11-ти до 22-ри ноември 2024-та година, во Баку, Република Азербејџан.

Во контекст на последните помилувања, таа и членовите на Комисијата вели, се воделе од филозофијата на заштита на човековите права и дека Комисијата секогаш тргнува од делото што го сторила личноста и од однесувањето на личноста откако ќе влезе во затвор, а судот е тој кој е должен кога го креира досието за осудениот којшто бара помилување, да ги наведе сите релевантни акти, не само пресудите, туку и однесувањето.

-Да, но јас имам малку поинакво мислење. Мислам дека и членовите на Комисијата и јас се водевме од филозофијата на заштита на човековите права. Јас верував и се уште верувам дека луѓето и кога се во затвор се луѓе. Можеби се расчовечиле во некои моменти, но не треба да заборавиме дека тие се граѓани, гласаат и затоа и постои правото на помилување. Значи, секој треба да добие шанса за социјализација и за ресоцијализација. Мислам дека најважниот чекор е првиот. Значи, молбите доаѓаат преку судот. Судот е должен кога го креира досието за осудениот и оној којшто бара помилување, да ги наведе сите релевантни акти, не само пресудите, туку и однесувањето исклучиво. Но, да не заборавиме, Комисијата секогаш тргнува од делото што го сторила личноста и од однесувањето на личноста откако ќе влезе во затвор. Ние не можеме понекогаш да создаваме некои слики врз основа на други слики бидејќи тогаш, знаете што, набрзо ќе се соочиме со обвинение од Советот на Европа дека можеби понекогаш сме го суспендирале правото на помилување на луѓето што може да се третира како тортура. Значи, во затворот не седат, а може и да седат само научници, интелектуалци, седат луѓе кои згрешиле и затоа имаат право на помилување доколку по сторената грешка тие направиле чекори на ресоцијализација. Да повторам, ниту јас, ниту Комисијата, ниту Правда не сме истражни органи. Опасно е ако ние почнеме наспроти она што сме го добиле од судовите да почнеме да се консултираме со различни органи и организации. Тоа би било упад во човековите права, смета Сиљановска Давкова.

Комисијата за помилување викендов поднесе колективна оставка, како што беше наведено, од лични и професионални принципи. Оставката следеше по жестоките реакции во јавноста околу неколку имиња кои се најдоа на листата на помилувани по повод празникот „23 Октомври – Ден на македонската револуционерна борба“.

Полицијата поднесе кривична пријава против лицето А.А.(49) од Скопје, поради постоење основи на сомнение дека е сторител на кривично дело „Злоупотреба на службената положба и овластување“, како и против кичевецот Џ.Б.(54), заради „Несовесно работење во службата“.

Како што се наведува во соопштението од СВР – Охрид, лицето А.А. во својство на в.д. директор на Управа за заштита на културно наследство, со пропуштање должен надзор, односно без да изврши контрола кај локалитетот „Плаошник“ во Охрид, дозволил агенцијата за обезбедување имоти и лица „2СС“ со седиште во Кичево да се стекне со противправна имотна корист во вредност од 4.926.250 денари, на начин што избраниот субјект не се придржувал на одредбите од потпишаниот договор за физичко и техничко обезбедување на локалитетот.

Второпријавениот се товари дека како одговорно лице во агенцијата, по склучување на договорот со Управата не постапил по истиот и целосно не ги исполнил предвидените технички услови и ангажирал помал број вработени лица. Тој исто така не се придржувал на законот за приватно обезбедување каде јасно е предвидено дека секој вработен треба да поседува лиценца и легитимација.