Користењето на мобилни телефони не го зголемува ризикот од развој на рак, покажува најобемното истражување на оваа тема нарачано од Светската здравствена организација.

Ги анализиравме и сумиравме сите научни докази од опсервациски студии на луѓе на оваа тема од целиот свет“, рече коавторот Ден Баакен од германската Федерална канцеларија за заштита од зрачење (БфС), еден од институтите вклучени во истражувањето.

„Можеме со голема сигурност да кажеме дека ништо не превидивме“, рече Баакен. Тие анализирале дури 5.000 студии на тема поврзаност помеѓу мобилните телефони и ракот објавени во изминатите децении.

Во нивната финална анализа, ги вклучиле сите видови на рак, но особено се фокусирале на оние кои влијаат на централниот нервен систем, вклучувајќи ги и туморите на мозокот.

Тие откриле дека употребата на мобилни телефони не доведува до зголемен ризик од рак, вклучувајќи тумори на мозок, тумори на хипофиза, тумори на плунковни жлезди или леукемија.

Според истражувачите, изложеноста на радиофреквентно зрачење од базните станици или антени за емитување, исто така, не го зголемува ризикот од развој на рак.

Анализата објавена во списанието Енвајормент интернешнл вклучувала студии до крајот на 2022 година, што значи дека истражувањето за новата 5Г технологија за мобилни мрежи не е вклучено.

„Сепак, вклучивме студии со контакт со радарски извори, а радарот има слична фреквенција како 5Г“, рече Баакен.

Светската здравствена организација (СЗО) денеска објави дека ја одобрила првата вакцина против мајмунски сипаници произведена од Баварски Нордик.

– Првата претквалификација на вакцината против мајмунски сипаници е важен чекор во нашата борба против оваа болест, како во контекст на моменталната појава на болеста во Африка, така и во иднина, изјави генералниот директор на СЗО, Тедрос Аданом Гебрејесус.

Мајмунските сипаници се вирусно заболување предизвикано од вирус кој е сличен на вирусот на сипаници, но не се шири меѓу луѓето толку ефикасно и има помала стапка на смртност од малите сипаници.

Минатиот месец, СЗО ги прогласи мајмунските сипаници за глобална јавно-здравствена криза по втор пат во две години откако болеста се прошири од ДР Конго во соседните земји.

Прогласувањето на јавна здравствена криза од меѓународен интерес, највисокото ниво на тревога на СЗО, може да го забрза истражувањето, финансирањето и мерките за јавно здравје и меѓународната соработка за контрола на болеста.

Болеста почна да се шири во ДР Конго во форма на ендемичен вид познат како „клад I“. Изгледа дека новата варијанта „клад Iб“ полесно се шири преку близок контакт, вклучително и сексуален контакт. Болеста се прошири од Конго во соседните земји, вклучувајќи ги Бурунди, Кенија, Руанда и Уганда, што предизвика одговор на СЗО.

Повеќе од 17.000 сомнителни случаи на мајмунски сипаници и 517 смртни случаи се пријавени во Африка од почетокот на оваа година, што е зголемување од 160 отсто во споредба со истиот период минатата година, соопшти Африканскиот центар за контрола и превенција на болести. Инфекцијата ја пријавија 13 земји.

Друга варијанта на вирусот, „клад IIб“, се рашири низ светот во 2022 година, главно преку сексуален контакт меѓу мажи, што предизвика СЗО потоа да прогласи јавно здравствена криза која траеше 10 месеци.

Во пресрет на Меѓународниот ден на чистиот воздух, УНИЦЕФ во Европа и Централна Азија објави нов документ за политики во кој истакна дека во 2021 година, над 5.480 доенчиња во 23 земји и територии низ Европа и Централна Азија починале од причини поврзани со аерозагадувањето. Во Северна Македонија, смртните случаи на новороденчиња кои се поврзани со загадениот воздух сочинуваат 11,6 отсто или 1 од 9 смртни случаи на деца на возраст до една година.

Извештајот наречен „Почетоци без здив: политики за заштита на децата од загадениот воздух во Европа и Централна Азија“  забележува дека во поголемите градови низ Европа и Централна Азија, загадувањето на воздухот редовно ги надминува безбедните нивоа според СЗО, и станува главен еколошки ризик по здравјето на децата од регионот.

Во Северна Македонија, ризиците од загадениот воздух се особено високи. Во февруари 2024 година, Скопје повторно се најде меѓу првите 10 најзагадени градови во светот, а просечните нивоа на ПМ10 или ПМ2,5 честички ги надминуваат дозволените граници повеќе од 100 дена во годината. Според новите податоци, освен што претставува сериозна причина за смрт кај новороденчињата, загадувањето на воздухот ни одзема повеќе здрави години од животот во споредба со кој било друг поединечен еколошки фактор, како што се високите температури, нечистата вода и лошите санитарни услови.

„Овие податоци се особено загрижувачки, бидејќи раната и честа изложеност на загаден воздух влијае врз развојот на мозокот, белите дробови и органите на бебињата, што има последици врз здравјето и учењето  во текот на целиот живот“, вели Лесли Милер, претставничка на УНИЦЕФ. „Децата уште сега го искусуваат климатскиот хаос со кој ќе се соочуваат цел живот. Болестите и смртните случаи предизвикани од загаден воздух може да се спречат, но ни требаат климатски политики во кои ќе се води сметка и за децата. Тука спаѓаат политиките со кои се намалуваат загадувачките супстанции и се подобрува квалитетот на воздухот таму каде што децата учат, живеат и си играат.“

Во документот за политики се посочува дека бебињата и малите деца се најизложени на ризик од смрт и лошо здравје поради загадениот воздух. Раната и честа изложеност на загаден воздух – почнувајќи уште од матката – води кон смалување и реструктурирање на белите дробови и го зголемува ризикот од пневмонија, инфекции на горниот респираторен тракт, инфекции на увото, астма и алергии. Дишењето загаден воздух може да предизвика воспаление на мозокот, да го попречи растот и да влијае врз когнитивниот развој, како и на училишниот успех.

УНИЦЕФ апелира до владите и институциите во земјите од регионот – вклучувајќи ја и Северна Македонија – да посветат повеќе внимание и ресурси на борбата со аерозагадувањето, да ги поддржат енергетската ефикасност, пристапот до чиста енергија и подобрувањето на квалитетот на воздухот, и да ги заштитат бремените жени и децата од загаден воздух.

Според овие препораки, загадениот воздух и неговите ефекти врз здравјето на децата треба да станат дел од Националните утврдени придонеси (НУП), Националните планови за адаптација (НПА), националните и локалните планови за квалитет на воздухот, и националните здравствени планови; треба да се воспостават зони без загадување околу училиштата, градинките и здравствените установи; треба да се постават и да се одржуваат системи за предупредување во врска со квалитетот на воздухот во близина на станбени згради, игралишта, здравствени установи, градинки и училишта, а јавноста треба редовно да се информира за квалитетот на воздухот.

Понатаму, треба да се размисли како да се подобри прочистувањето на воздухот во домот и на работното место за бремените жени. Конечно, товарот од инфекции со бактериска пневмонија кај доенчињата треба да се намали преку проширување на опфатот со пневмококна конјугирана вакцина (ПЦВ) – кој во Северна Македонија изнесува 56 проценти, што е многу помал опфат од просечните 86 проценти во европскиот регион на СЗО.