Погледнете зошто губењето на сетилото за мирис може да е симптом на Ковид-19

Поминаа четири дена од инфекцијата за која постоеше сомнение дека е коронавирус, кога Оливија Хејнс сфати дека не може да мирисне ниту да вкуси ништо, пренесува „Тајм“. Нејзината сува кашлица и треска на кратко се смируваа и апетитот се врати, па самата си зготви шпагети болоњез. Таа првично помисли дека не го зготвила добро јадењето бидејќи било блуткаво. „Искрено, ми беа потребни три оброци за да сфатам дека не можат да сетам ниту вкус ниту мирис“, изјави таа телефонски за „Тајм“ од нејзиниот дом во Лондон, каде се самоизолираше. „Луѓето не зборуваа за тоа (како симптом), па затоа не го барав“.

Со оглед на тоа дека сè повеќе луѓе ширум светот се инфицираат од новиот коронавирус, се зголемува и бројот на луѓе кои пријавуваат губење на мирис, а некогаш и вкус, тврдат лекарите. „Во последните 48 часа, или можеби 72, слушнавме за околу 500 пациенти кои го изгубиле сетилото за мирис“, вели д-р Нирмал Кумар, претседател на ЕНТУК, здружение на британски специјалисти за уво, нос и грло. Вообичаено, вели Кумар, добиваат околу еден извештај за изгубено сетило за мирис или вкус месечно. Сега, има многу повеќе. „Никогаш не било толку често како што е сега“, вели тој. „И ова е само мал број од многуте“.

Кумар не е единствен. Во Јужна Кореја, каде што тестирањето за Ковид-19 широко се применува, околу 30 отсто од пациентите со лесни симптоми пријавиле аносмија, технички термин за губење на сетилото за мирис. Лекарите од Кина, САД, Иран, Италија и Германија – сите места со значителни жаришта на Ковид-19 – исто така забележаа пораст на извештаите за аносмија поврзани со потврдени случаи на коронавирус, се вели во писмото објавено во петокот од ЕНТУК и Британското оторинолошко здружение. Во писмото, потпишано од Кумар и испратено до јавните здравствени власти, се бара лекарите кои лекуваат лица со аносмија да добијат лична заштитна опрема додека ги третираат тие пациенти.

Симптомот, вели Кумар, се појавува и кај наизглед здрави луѓе, што укажува дека губењето на сетилото за мирис може да биде витален показател за тоа дали некој го носи вирусот и без да знае – особено во Велика Британија, каде тестовите за вирусот се достапни само во болници и тоа за најсериозните случаи, оставајќи многу луѓе со благи симптоми, несигурни дали се заразени од коронавирус или обичен грип. „Многу пациенти кои го пријавуваат ова имаат благи Ковид-19 симптоми, понекогаш малку кашлица, а понекогаш и треска, но има пациенти кои не пријавуваат други симптоми“, вели тој. „Тоа е драматичен показател. Во мојата пракса, пациентите околу мене го покажуваат тоа. Затоа, има многу преносители наоколу “.

Кумар и другите лекари ги повикуваат властите на глобално ниво да го додадат губењето на сетилото за мирис на списокот на симптоми што би индицирале самоизолација. „Чувствувам дека треба да го додадеме ова во правилата за самоизолација, затоа што овие млади луѓе го шират наоколу“, вели тој. Иако сè уште нема научни студии за врската помеѓу Ковид-19 и аносмијата, Кумар шпекулира дека отапувачкиот ефект е предизвикан од вирусот што се меша со мукозната мембрана во горниот дел на секоја носна шуплина, каде се наоѓаат рецепторите за мирис. „Очигледно постојат многу шпекулации во моментов“, вели Кумар. „Но, овие вируси, кои се очигледно многу, многу мали честички, одат во горниот дел на носот. И тука влијаат на рецепторите за мирис, кои се многу деликатни органи “.

Многу луѓе, кои го изгубиле сетилото за мирис првично се обратиле на Твитер за одговори, особено оние кои немале други симптоми на Ковид-19. Еден од нив беше наставник во училиште по име Роберт, од северниот дел на Англија, кој додека јадел бонбони за време на викендот сфатил дека не може ништо да вкуси или помириса.

Роберт, кој побара да биде наведен со псевдоним, заминал на работа во понеделникот, не знаејќи дека неговото губење на сетилото за мирис може да укаже на Ковид -19. (Тој немал други симптоми.) Иако училиштата во Велика Британија сега се затворени за повеќето деца, тој сепак морал да надгледува мала група деца на вработени во суштинските дејности, како лекари и медицински сестри. „Јас дури и не помислив дека е можно тоа да е поврзано“, вели тој.

Неможејќи да добие тест за коронавирус поради ограничувањата за тестирање во Велика Британија, Роберт се обрати на Твитер во понеделникот вечерта. Во идеална ситуација, никој не треба да се потпира на социјалните медиуми за медицински совет, но со оглед на тоа колку брзо се движи оваа пандемија и колку сè уште има непознаници за коронавирусот, многумина сметаат дека немаат друг извор. На Твитер, каде што многу луѓе – вклучително познати личности и британската министерка за здравство, Надин Дорис (која беше тестирана позитивно на вирусот), објавија дека го губат сетилото за мирис, Роберт прочитал дека може да има врска помеѓу неговите симптоми и Ковид-19. Тој веднаш решил да се изолира и да му каже на својот работодавач. Во Лондон, каде сè уште се бори со лошите симптоми по 10 дена инфекција, Хејнс се обидува да се мотивира да јаде без сетилото за вкус. „Во ситуација кога и онака не сте гладни и се обидувате да ставите нешто во стомак, навистина е очајно“, вели таа. „Особено кога сакате само утеха во храната“.

Што да се јаде пред и после вежбање

Научниците веќе долго време  тврдат дека она што го јадете пред, за време и после вежбањето може да влијае на резултатите од вашиот фитнес. И што е тоа што нутриционистите препорачуваат да јадете? Добрите јаглени хидрати се многу важни пред тренингот, а протеините после вежбање.

Што да се јаде пред вежбање

„Јадете јаглехидрати пред вежбање, но не премногу“, рече Нанси Коен, професор на Катедрата за исхрана на Универзитетот во Масачусетс во Амхерст.

Таа препорача да консумирате од еден до четири грама јаглени хидрати на 2,2 килограми телесна тежина, ако планирате да вежбате повеќе од еден час.

Упатствата за исхрана препорачуваат доколку внесувате 2000 калории на ден, обидете се да консумирате помеѓу 225 и 325 грама јаглени хидрати.

Треба да јадете еден до четири часа пред вежбање. Истражувачите од Универзитетот во Сиднеј сугерираат дека внесот на јаглени хидрати може да ги подобри перформансите на вежби за издржливост.

"Со консумирање на храна  богата со јаглени хидрати со малку маснотии, јаглени хидрати, можете да се осигурате дека имате доволно мускулен гликоген како гориво за вашата физичка активност. Значи, јадете смокви, путер од кикирики, банани, јогурт, тестенини или друга храна со висок јаглерод". рече Коен.

Покрај тоа, доволна количина вода е многу важна.

„Општо, можете да консумирате пет до 10 милилитри вода на килограм телесна тежина, два до четири часа пред вежбање“, рече Коен.

Значи, многу е важно да не вежбате на празен стомак, затоа што ако не јадете, вашето тело ќе биде „измачувано“.

Што да се јаде додека вежбате

Една од најважните работи што треба да направите додека вежбате е хидратација. Ако вежбате 45 минути или помалку, доволно течност ќе биде сè што ви треба.

„За вежби за издржливост од еден до два часа, ќе треба да внесете 30 до 60 грама јаглехидрати на час. На пример, има 25 грама јаглехидрати во едно јаболко со средна големина“, рече Коен.

Соковите, спортските пијалоци, овошјето и другите намирници и пијалоците со висок јаглерод може да бидат од голема помош.

Што да се јаде после вежбање

По тренингот, ќе ви требаат многу протеини, како што се млечни производи, јајца и пилешко месо.

"По долго или многу интензивно вежбање, консумирајте еден до два грама јаглени хидрати на килограм телесна тежина заедно со 15-25 грама протеини. Ова ќе ги надополни резервите на гликоген во вашите мускули", рече Коен.

На пример, едно варено јајце има околу шест грама протеини.

„По полесно вежбање, јадете добро избалансиран оброк, кој вклучува високо квалитетен протеин и јаглени хидрати во рок од два до три часа од завршувањето на тренингот и пијте доволно течност“, додаде Коен.

Ако чувствувате болки во мускулите после вежбање, пијте сокови од лубеница или цреша.

Што една лименка енергетски пијалак му прави на вашето тело?

Сигурно ви се случило барем еднаш да сте биле толку преморени што сте посегнале по некој енергетски пијалак.

Еве што точно се случува во телото откако ќе испиете само една лименка.

Првите 10 минути – кофеинот ја поттикнува циркулацијата и го зголемува притисокот и отчукувањата на срцето.

После 15 минути – концентрацијата се зголемува.

После половина час – престанува апсорпцијата на кофеин, исчезнува поспаноста поради високиот притисок и налетот на шеќер.

Еден час подоцна – се намалува енергетскиот ефект и повторно чувствувате замот. Пијалокот започнува да ги отстранува корисните елементи од телото.

После 6 часа – нивото на кофеин паднало за 50 отсто.

После 12 часа – испарил целиот кофеин. Колку точно време е потребно за да дојде до тоа, зависи од вашата физичка активност и староста.

После 24 часа – редовната консумација на енергетски пијалаци предизвикува главоболка, иритабилност и проблеми со варењето. Немате енергија.

После 2 недели – телото се привикнува на редовно дозирање со кофеин и го намалува ефектот на пијалакот. Можни се проблеми и неосоница, дебелеење (поради шеќерот), нервоза и преголема емоционална чувствителност, забрзан пулс и висок притисок.

Заклучок – најдобар извор на енергија е здравиот животен стил. Спијте доволно, спортувајте и јадете квалитетна храна. Ако пречесто сте уморни, советувајте се со лекар.

Со оваа иновација лицата со оштетен вид ќе може да гледаат

Израелската иновација „ор кам мај ај“ (OrCam MyEye) на слепите и на лицата со оштетен вид ќе им овозможи : читање печатени и дигитали текстови, весници, книги, ресторански менија, знаци, етикети/декларации на производи, екрани на мобилни и компјутери. Се очекува во текот на месецов  да пристигне и кај нас.

Прв корисник ќе биде девојче од Битола.

Како ќе се дистрибуира „ор кам мај ај“ и за кого сè ќе биде достапен, допрва ќе се дефинира, иако првичните контакти со надлежните се веќе направени.

Станува збор за многу едноставна направа, базирана на технологија (софтвер) за вештачки вид. Освен што чита печатени и дигитали текстови, препознава и лица, производи, кредитни картички, пари…

Тежи само 22,5 грама и по принцип на магнет се „закачува“ на рамките за очила.

– Со нашиот паметен уред оспособуваме десетици илјади луѓе кои се слепи или имаат оштетен вид. Им овозможуваме да работат, да функцонираат нормално во секојдневниот живот – рече Рафи Фишер од „Ор кам“ пред македонските новинари кои со поддршка на Фондот за иновации имаа можност да посетат повеќе стартапи во Тел Авив и Ерусалим.

Демонстрирајќи како функционира уредот, Фишер напомена дека „ор кам мај ај“ работи и во темно, а пораките (читањето) ги пренесува преку мини ХД-звучник. Во него е вграден и ГПРС-навигатор.

Апаратчето е способно автоматски да го ажурира и софтверот за вај-фај.

Батеријата трае 1,5 час ако корисникот чита книга или цел ден ако се користи повремено. Уредот сам кажува колку од батеријата е потрошена, а се полни многу брзо, 70 отсто за 15 минути.

– Капацитетот на препознавање е 100 лица (со име и презиме), два милиона различни баркодови и 200 видови производи. Притоа, сè што корисникот чита, останува, се чува во апаратчето. Значи, од тој аспект, смарт уредот е сосема доверлив, безбеден. „Ор кам мај ај“ може да ви каже и колку е часот, ако носите рачен часовник и го приближите накај него, како и да ве предупреди дека некој стои спроти или до вас, дали е машко, женско или дете – објасни Фишер.

На компанијата ѝ требале многу години да го развие производот. Првата генерација „ор кам мај ај“, освен „читач“, имала плус два засебни дела: батерија и жица, кои корисникот морал да ги носи со себе. Но, сегашната, напредна верзија е значително поедноставена. Сè е содржано во една компонента.

Засега, уредот „зборува“ на 25 јазици, меѓу кои јапонски и кинески, а од „нашите поблиски“, руски, чешки и бугарски. Наскоро се очекува да биде достапен и на арапски. Го има во над 40 земји од светот и чини околу 4.500 евра. Во САД ветераните го добиваат без пари, а во Германија го обезбедуваат осигурителните друштва.

– Веќе преговараме и со други земји, како вашата. Бараме партнери, а тоа може да бидат невладини организации, Сојузот на слепи, осигурителни компании. Всушност, ова е одлична основа за почнување бизнис – рече Фишер.

Дополни и дека производот му бил презентиран на принцот Вилијам.

Израелскиот амбасадор Дан Оријан, кој ги организираше посетите на израелските стартапи и постојано ги придружуваше новинарите, информира дека за дистрибуирање на „ор кам мај ај“ во земјава веќе се остварени средби со министрите за здравство и за труд, Венко Филипче и Мила Царовска.

– Дефинирано е и кој ќе биде првиот корисник на „ор кам мај ај“. Се работи за девојче од Битола – откри Оријан.

Уште една израелска приказна овој месец во земјава

Двапати неделно фудбал, двапати неделно дополнителна настава. Вака изгледа „програмата“ на израелскиот стартап, чиј основач Лиран Гераси одлучил да им овозможи на сиромашните деца од помалку развиените региони да се занимаваат со „најважната споредна работа на светот“.

Гераси овој месец треба да дојде во Скопје и да преговара со наши заинтересирани институции, кои би помогнале во спроведувањето на проектот.

– Ако децата не одат на дополнителна настава или ако таму не покажат соодветно, пристојно однесување, ќе го изгубат правото на бесплатно тренирање фудбал, објасни Гераси.

Проектот засега се спроведува во околу 80 земји, меѓу кои оние од Африка, а во регионот во Србија и Црна Гора.

Популарно