Субвенционираниот студентски оброк го „јаде“ инфлацијата

Вести

на 6.2024

Финансиска поддршка од 140 денари дневно или 840 денари неделно добиваат студентите како субвенциониран студентски оброк што можат да ги искористат од понеделник до сабота.

Мерката е наменета како поддршка за покривање на дел од трошоците за исхрана на студентите и за неа се одвојуваат средства од Буџетот на државата. Студентите генерално се задоволни од мерката, но сметаат дека треба да се смени концептот и да се зголеми висината на финансиската поддршка.

Студентите кои ги анкетираше екипата на МИА велат дека и покрај зголемувањето на износот на финансиските средства од 120 на 140 денари дневно потребно е овие средства да се зголемат. Од Универзитетското студенско собрание имаат Предлог-концепт и очекуваат за тоа да разговараат со новиот министер за образование и наука.

Од Министерството за образование и наука (МОН) во изјава за МИА велат дека станува збор за мерка за субвенционирање, односно поддршка за покривање на дел од трошоците за исхрана на студентите, а не за покривање на сите трошоци за храна.

– Користењето на мерката е регулирано со законско решение кое во два наврати е надградено на барање на студентите, преку претставниците на универзитетските студентски собранија. Измените предвидоа зголемување на износот од 120 на 140 денари дневно и исплата на неделна основа, наместо на дневна. МОН на почетокот на секој месец објавува повик за пријавување на студентите кои претходно го немаат остварено ова право поради разни причини. Согласно условите, апликантот треба да е редовен студент, да не е регистриран како индивидуален земјоделец, да не е во работен однос и да нема приход по кој било основ повисок од износот на минималната нето плата во тековната година, појаснуваат од МОН.

Студентите бараат зголемување на средствата

Во анкета што ја направи екипата на МИА, студентите посочуваат дека средствата од субвенционираниот студентски оброк донекаде им помагаат да купат прехранбени производи, но со зголемувањето на животниот стандард, бараат да се зголеми износот.

– Сега засега е во ред. Многу попродуктивно е што се направи мерката да биде на неделно ниво отколку како што беше 140 денари на дневно ниво, меѓутоа, како што се зголемува стандардот на Република Северна Македонија, сметам дека така треба да се смени и сумата на нашиот оброк, заради тоа што тоа треба да оди паралелно. На неделно ниво, успеваме да купуваме нешто, меѓутоа сума-сумарум сепак се бориме. Сепак сме студенти, задоволни сме колку-толку. Може да се направи некоја измена. Мислам дека и во однос на другите држави коишто го имаат тој систем на субвенциониран оброк може да се искористи и да се преземе нешто, вели студентка за МИА.

Меѓу студентите има и размислувања дека висината на субвенцијата треба да биде зголемена барем до 200 денари.

– Мислам дека треба да бидат зголемени барем до 200 денари. Најмногу за храна ги трошиме парите како студенти од други градови. На неделно ниво ги користиме средствата, вели друга студентка во анкетата.

Најновите статистички податоци за мај покажуваат дека цените на мало се зголемени за 1,3 процент во споредба со април, а за 5,8 проценти во однос на мај лани. Инфлацијата во однос на април е зголемена за 0,9 проценти, а во споредба со мај лани за 4,5 проценти. Во делот храна и безалкохолни пијалоци има зголемување за 0,7 проценти. Најголем пораст има кај овошјето за 2,6 проценти и кај лебот и житата за 0,5 проценти.

– Оваа сума е релативно мала и најверојатно не може целосно да ги покрие основните трошоци за оброк на студентите. Имајќи предвид дека просечниот оброк во локални ресторани и мензи може да чини повеќе од оваа сума, студентите би можеле да се соочат со финансиски предизвици во обидот да обезбедат здрав и разновиден оброк. Доколку се земе предвид и растот на цените на храната и инфлацијата, оваа сума станува уште понедоволна, вели економскиот аналитичар, професорот Абил Бауш во изјава за МИА.

Зголемувањето на студентскиот субвенциониран оброк, според него, изгледа како потребна мерка со оглед на растечките трошоци за живот и инфлацијата, а смета дека можеби треба да се размисли и за промена на концептот како на пример: вклучување на повеќе опции за храна за студентите, вклучувајќи здрави и нутритивно балансирани оброци, со цел подобрување на нутритивната вредност на храната која студентите ја консумираат.

– Според истражувања, околу 30 проценти од студентите во земјата пријавиле дека не можат да си дозволат здрави оброци на дневна основа. Овозможување на ваучери кои можат да се користат во различни продавници и ресторани, наместо фиксна парична сума, би обезбедило поголема флексибилност и избор за студентите, што би можело да ги намали дневните трошоци за храна за околу 15-20 проценти. Интеграција на дигитални платформи кои би овозможиле полесен пристап до субвенционираните оброци може дополнително да ја подобри ефикасноста на програмата. Според податоците, дигиталните платформи можат да го намалат административниот трошок за управување со субвенциите за околу 5-10 проценти, овозможувајќи поголем дел од средствата да се искористат директно за студентите, посочува професорот Бауш.

Евентуалното зголемување на средствата за субвенциониран студентски оброк ќе повлече финансиски импликации врз Буџетот во зависност од бројот на студенти и процентот на зголемување.

Професорот Бауш вели дека дополнителните трошоци би можеле да бидат значителни, па така на пример ако се работи за околу 50 илјади студенти и секој добива дополнителни 500 денари неделно, тоа би резултирало со дополнителен трошок од околу 1,3 милијарди денари. Сепак, додава тој, инвестицијата во здравјето на студентите може да има долгорочни придобивки за општеството и пред да се донесе конечна одлука треба да се направи детална финансиска анализа и да се разгледаат можните извори на финансирање за мерката да биде одржлива.

– Истражувањата покажуваат дека подобрата исхрана може да ги подобри академските резултати за околу 10-15 проценти, што би можело да резултира со подобра вработливост и продуктивност на студентите по завршувањето на студиите. Дополнително, здравите навики за исхрана можат да ги намалат здравствените трошоци на државата на долг рок. Затоа, пред да се донесе конечна одлука, потребно е да се направи детална финансиска анализа и да се разгледаат можните извори на финансирање за да се обезбеди одржливост на мерката. На пример, може да се разгледаат алтернативни извори на финансирање како што се јавни и приватни партнерства, грантови од меѓународни организации или пренасочување на средства од други буџетски ставки кои имаат помал приоритет, нагласува професорот Бауш.

Универзитетското студентско собрание бара да се смени концептот на мерката

Александар Ристоски, потпретседател на Универзитетското студентско собрание (УСС) при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, во изјава за МИА вели дека како студентско тело сметаат дека треба да се зголеми износот на финансиски средства, но и да се смени постојниот концепт. Предлагаат, без разлика на цената, да има посебни оброци наменети за студенти и купони со кои ќе можат да ги купуваат тие оброци. На ваков начин, сметаат дека нема да има злоупотреба од ничија страна.

– Сите ние не сме задоволни, не само со цената, туку и со концептот, бидејќи цената може да се покачи или може следната политичка партија или кој и да е на власт, да ја зголеми таа цена, а потоа истото може да го направат и местата каде што се купува оброк, тие да ја зголемат цената и практично не сме дошле до никакво решение. Затоа, сметам дека концептот треба да смени, односно без разлика на цената, да има посебни оброци за студентите и со купони да може истите да се подигнуваат. Така нема да има злоупотреба од ничија страна, вели Ристоски.

Сегашното законско решение кое предвидува 840 денари на неделно ниво беше донесено на барање на студентите на кои дотогаш им се исплаќаа 120 денари на дневна основа. Сите забелешки од студентите што стигнувале до Универзитетското студенско собрание биле решавани во комуникација со ресорното Министерство.

– Како студенско тело имаме направено група за комуникација меѓу студентите и таму ни испраќаат забелешки и ние во директна комуникација со МОН или банката, зависи каде е проблемот, ги решаваме ад-хок сите проблеми што ни пристигнуваат, нагласува Ристоски.

За да се смени концептот, Ристоски вели дека чекаат да се формира новата влада по што со новиот министер за образование и наука ќе преговараат за новините да стартуваат од следната академска година.

– Во врска со финансиите и концептот да се смени, чекавме да се промени власта бидејќи договор може да се постигне, па после да дојде друг министер. Затоа овој период имавме помалку комуникација. Откога ќе дојде новиот министер или министерка ќе направиме договор како понатаму од следната учебна година да биде зголемен износот и да биде сменет концептот, нагласува Ристоски.

Субвенциониран студентски оброк користат околу 30 илјади студенти

На иницијатива на Универзитетското студентско собрание при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ (УСС УКИМ), пратениците во февруари ги изгласаа измените на Законот за субвенциониран студентски оброк, според кој од први март годинава средствата наместо на дневно ниво им се исплаќаат на неделно ниво.

Доколку корисникот на субвенциониран студентски оброк во наведениот период не го искористи правото на субвенционирање студентски оброк, износот од субвенциониран студентски оброк не му се префрла во наредниот ден. Правото за субвенциониран студентски оброк корисникот не може да го остварува во периодот од 1 јули до 1 октомври во годината во која се стекнал со правото на субвенционирање студентски оброк, како и за време на државните празници и неработните денови.

Субвенционираниот студентски оброк, како што посочуваат од МОН, се исплаќа од буџетска ставка преку која се надоместуваат повеќе други права на студентите, како стипендии за студирање во земјата и во странство и партиципација за сместување во студентски домови, која годинава изнесува 1,21 милијарди денари.

За оваа мерка, МОН има склучено договор со „Шпаркасе банка“ АД Скопје. Сите студенти кои ќе се стекнат со правото на субвенциониран студентски оброк, треба да потпишат договор со Шпаркасе банка за отворање на посебна сметка, поврзана со наменска платежна картичка за субвенциониран студентски оброк, независно од тоа дали претходно биле клиенти на Шпаркасе банка. За отворањето на сметката и издавањето на платежната картичка студентот не сноси никакви трошоци.

ФРИЛЕНСЕРИТЕ НЕ ЧЕКААТ МОЖНОСТИ, ТУКУ ГИ СОЗДАВААТ

Вести

пред 10 часа

Третата меѓународна конференција за фриленсерство „Freelance is for Freedom”, во организација на Импакт Фондација, обедини повеќе од 200 фриленсери на најголемото годишно собирање во земјата. Конференцијата „Freelance is for Freedom”, организирана во CoWork 21, ја потенцираше важноста на фриленсерството како нов, иновативен начин на професионално изразување, кој отвора можности за индивидуален развој и регионална соработка.

Домашни и меѓународни експерти од Централна и Источна Европа споделија свои искуства и визии за иднината на фриленсерството како двигател на просперитетната економија. На низа работилници и дебати беа разгледани теми како иднината на дигиталната работа - може ли Македонија да се натпреварува на светската мапа, законските можности и обврски на фриленсерите во Македонија, обезбедување иднина за фриленсерите во третата животна доба, дури и – „Зарем маркетерите не се најгласните фриленсери на секоја платформа?” - содржина што пробива и заедници што траат.

Елена Иванова, Директор на Фондација Импакт, која ја организира третата меѓународна конференција за фриленсерство потенцира дека фриленсерството е еден од новите облици на самовработување каде предничат особено дигиталните работници, но не ги исклучува ниту сите останати кои работат преку дигитални платформи.

„Нашата цел е да создадеме тело кое ќе ги застапува овие работници и ќе придонесува кон развој на екосистем кој е креиран и за нив”.

Државниот секретар при Министерство за социјална политика, демографија и млади, Фатмир Сабриу, во своето обраќање рече дека фриленсерите се луѓе што не чекаат можности — туку ги создаваат. Луѓе кои докажуваат дека талентот нема адреса.

„Можеш да живееш во Битола, Кратово, Струга, Боговиње, а да работиш за Лондон, Берлин, Њујорк или Токио. Тоа е фриленсерството. Тоа е моќта на слободниот труд!“, нагласи Сабриу.

Тој се осврна на постоечките законски можности, недостатоците на системот и заложбите на министерството кое во изминатиот период заедно со релевантните институции, граѓанскиот сектор и поддршка од Европската Комисија, подготви предлог законски одредби и модели на плаќање на придонеси, а со цел влез на нестандардно самовработените лица - фриленсерите во системот на социјално осигурување.

Снежана Станковиќ, Претседател на Управен Одбор во Сава Пензиско, jа нагласува потребата од долгорочна финансиска сигурност за слободните професионалци.

“Во услови на нерегулиран работен статус и отсуство на пензиски придонеси, доброволниот пензиски фонд Сава пензија плус нуди флексибилна и достапна можност за самостојно штедење. Нашата цел е да ги охрабриме фриленсерите да размислуваат за својата иднина и да преземат активна улога во градењето на сопствената пензиска стабилност.”

Дискусиите ги отворија најрелевантните прашања со кои се соочуваат фриленсерите денес, создавајќи основа за конкретни идејни решенија што произлегоа од пораките на говорниците.

Со оваа конференција, Македонија се позиционира како регионален центар за фриленс и дигитално претприемништво, отворајќи простор за стратегиски партнерства и регионални иницијативи. Значењето и влијанието на визијата на Фондацијата Импакт - создавање одржлив и инклузивен екосистем кој овозможува македонските фриленсери да ја градат својата кариера според сопствени правила - но, во рамки на европските стандарди и со глобална препознатливост – се потврдува преку поддршката и довербата на водечките компании и партнери.

Конференцијата се реализираше со поддршка на Central European Initiative (CEI), Сава Пензиско, А1 Телеком Македонија, Дајнерс Македонија и 5 тренинг центри: Semos Education, SMХ Academy, Neхt Gen Academy, Avenga Academy, М6, коворк просториите на Startup Club Skopje, CoWork 21 и платформата SkillSpotterZ.

Ѓорѓиевски: По изборите политиката мора да престане, време е за работа, мојата рака останува подадена кон сите

Вести

пред еден ден

Мојата рака останува подадена кон сите, кон секој граѓанин, активист и секој мој противкандидат. По изборите политиката мора да престане, време е за работа. Ве повикувам сите да се обединиме околу Скопје, бидејќи овој град е нашиот единствен дом, порача денеска кандидатот за градоначалник на Град Скопје од редовите на ВМРО-ДПМНЕ, Орце Ѓорѓиевски, на последниот ден од изборната кампања пред одржувањето на првиот круг од локалните избори, што ќе се одржат в недела, на 19 октомври.

Ѓорѓиевски ја нагласи својата визија за Скопје како град без поделби, нагласувајќи дека во текот на кампањата го посетиле секое маало и разговарале со илјадници граѓани.

„Изминативе недели поминавме низ секое скопско маало, разговаравме со илјадници луѓе, влеговме во секој дом, ги слушнавме и маката и надежта, и заедно ја споделивме нашата визија за иднината. Денеска не сум тука да држам политички говори, туку да ви се заблагодарам од срце. Ви благодарам за секоја подадена рака, за секој совет, критика и најмногу за огромната надеж што ја почувствував во вашите очи, надеж дека Скопје конечно може и мора да биде подобро“, рече Ѓорѓиевски.

Тој истакна дека наместо со празни ветувања, кампањата ја воделе искрено и со дела, посочувајќи на резултатите во Општина Кисела Вода како доказ за одговорно раководење.

„Она што го направивме во Кисела Вода не се само бројки, тоа е нашиот доказ дека зборот го претвораме во дело. Тоа е приказната за тоа како една заборавена општина стана пример за работа и тоа е мојата гаранција дека може да се работи чесно и одговорно. Тоа е моделот што ќе го примениме за целото Скопје“, порача кандидатот.

Според него, зад кампањата стои широк тим составен од стручни и посветени луѓе од различни области и заедници.

„Зад мене не стои само мојата политичка партија, туку тим од врвни професори, архитекти, уметници, но и обични чесни луѓе кои го живеат и дишат овој наш град. Тим во кој има Македонци, Албанци, Турци, Роми, Бошњаци, Срби и други, тим во кој има луѓе со различни политички и идеолошки убедувања, но со една и единствена љубов – љубовта кон Скопје“, рече тој.

Во своето обраќање, Ѓорѓиевски потенцираше дека „Скопје мора да биде град на сите, град без поделби, каде секој ќе се чувствува како дома, почитуван и вреднуван“.

„Нашиот град е уморен од хаос, од сообраќаен метеж во кој губиме часови од животот, од загаден воздух кој го дишат нашите деца, од преполни контејнери што го грдат секое маало и од урбана анархија што ни го одзема јавниот простор. Време е да воведеме ред, време е да го средуваме нашиот заеднички дом, темелно, плански и системски“, нагласи Ѓорѓиевски.

Најави проекти за решавање на сообраќајниот колапс, завршување и изградба на нови булевари и клучки, како и реформи во јавниот превоз со нови еколошки автобуси и воведување градски воз. Посочи и план за враќање на зеленилото преку четири нови мегапаркови и 50 маалски паркови, како и темелна реформа на јавните претпријатија и урбанизмот со враќање на стручноста и формирање Совет за урбан развој.

„Ќе ставиме крај на сообраќајниот хаос со завршување на сите заостанати проекти – клучките кај Момин Поток, Љубљанска, АСНОМ, Борис Трајковски, подземната сообраќајница кај Лимак. Ќе изградиме и нови булевари, како „Хрватска“ и „Цветан Димов“. Ќе го решиме и проблемот со паркирањето преку нови катни и монтажни гаражи. Ќе воведеме целосна реформа на јавниот превоз со нови еколошки автобуси и градски воз, во соработка со централната власт. Ќе му го вратиме зеленилото на градот со четири нови мегапаркови – Вардариште, Расадник, Лепенец и кај булеварот Христијан Тодоровски – Карпош, како и 50 нови маалски паркови. Ќе спроведеме темелна реформа на јавните претпријатија за конечно да станат сервис на граѓаните и ќе воведеме ред во урбанизмот преку враќање на стручноста, избор на градски архитект и формирање Совет за урбан развој“, најави Ѓорѓиевски.

Ова, додаде, не е само борба за инфраструктура, туку како што рече, за иднината на градот.

„Ова не е само борба за поубави улици и почисти паркови. Ова е борба за нашата иднина, за подобро место за живеење на нашите деца. Сакам да создадеме град од кој тие нема да сакаат да си заминат – град кој ќе нуди чист воздух, безбедни игралишта, квалитетно образование и, најважно од сè, надеж и перспектива. Град кој ќе нуди спортски успеси и културна преобразба, град кој ќе биде нивна гордост и нивен сигурен дом“, рече Ѓорѓиевски.

Скопје, вели, нема време за губење, бидејќи „секој изгубен ден во политичко препукување е изгубена можност за Скопје“. – Време е да престанеме со поделбите и да почнеме со работа, затоа што овој град го заслужува најдоброто, нагласи Ѓорѓиевсски.

Прашан како се чувствува на два дена пред првиот круг од локалните избори, тој вели „искрено победнички, верувам и целиот тим така се чувствува. Очекувам силна поддршка од нашиот народ, скопјани се мудри луѓе и знаат да препознаат, но се чувствувам и подготвен за многу работа“.

Шукова: Дрисла ќе стане санитарна депонија со строга контрола

Вести

пред еден ден

Кандидатката за Градоначалничка на Град Скопје, Каја Шукова, во гостување на подкастот „Каде се парите?“ најави дека еден од нејзините главни приоритети ќе биде потполната санација и модернизација на депонијата Дрисла, со цел конечно да се усогласи со европските стандарди за санитарни депонии.

„Дрисла не е санитарна депонија. Тоа мора да го кажеме отворено. Иако со години се зборува за европски стандарди, реалноста е дека во депонијата нема соодветна контрола на гасовите, ниту на исцедокот што продира во почвата и подземните води“, изјави Шукова.

Нејзиниот план предвидува воведување на целосен систем за собирање и контрола на метанот, за да се спречи самозапалување и загадување на воздухот, како и поставување современ систем за преработка на исцедокот со кој ќе се заштитат подземните и површинските води. Покрај тоа, ќе се воведе контролирано затрупување на отпадот по утврдени стандарди, со употреба на земја и глина и постојано компактирање на материјалот.

„Секој ден што дозволуваме гасовите и исцедокот да излегуваат во природата, ја труеме животната средина. Ќе го примениме моделот што веќе функционира во Словенија и Хрватска – санитарна депонија со строга контрола“, истакна Шукова.

Таа додаде дека проектот ќе се реализира со поддршка од европските ИПА фондови и во соработка со приватниот сектор, во рамките на националниот процес за регионално управување со отпад.

„Со ова Скопје конечно ќе стане дел од современиот систем на управување со отпад каков што му доликува на европски град“, порача Шукова.