Во периодот од 11 до 14 септември 2016 година, градот Скопје и неговата околина беа погодени од неколку посилни и 20-тина послаби земјотреси. Серијата земјотреси започна во недела, на 11 септември во 6 часот и 58 минути, со потрес чие жариште беше на околу 10 km североисточно од центарот на Скопје, помеѓу с.Арачиново и с.Црешово. Длабочината на земјотресот беше околу 5 km, магнитудата околу 4,1 степени, а интензитетот околу V-VI степени според ЕМС (Европска макросеизмичка скала, позната и како ЕМС-98). Поради неколку последователни слаби потреси (т.н. афтершокови), се сметаше дека тоа бил главниот удар. Сепак, во 15 часот и 10 минути, цели 8 часа по првиот земјотрес, следуваше многу посилен потрес со магнитуда од 5,2-5,3 степени или околу 15 пати поголема енергија од првиот во 6.58 часот. Жариштето на овој земјотрес беше на неколку km источно од центарот на Скопје, на длабочина од околу 10 km. Освен паника, овој потрес кој се покажа дека е главен, предизвика одредена материјална штета (распукани ѕидови, паднати предмети, рафтови, заглавени лифтови, неколку урнати оџаци и сл.), а 50-тина луѓе беа пријавени со лесни повреди. Според почувствуваноста и последиците, интензитетот беше околу VII степени според ЕМС. Освен во скопскиот регион, истиот беше почувствуван речиси на целата територија на Македонија, посебно во северниот дел, потоа на Косово и јужниот дел на Србија, блиску до границата со Македонија. По него, во следните 3 дена (12, 13 и 14 септември) следуваа поголем број на главно слаби земјотреси освен 3 со магнитуди помеѓу 3,8 и 3,1 степени, кои предизвикаа дополнителна паника меѓу населението. Последниот забележителен потрес во серијата се случи на 14.09. (среда) во 01 часот и 32 минути, со магнитуда од 3,1 степени и длабочина од само 3 km.
Она што е заедничко за наведената серија земјотреси е што произлегоа од локалното Скопско сеизмогено жариште, беа релативно плитки (3-10 km) и силно почувствувани, особено главниот од 5,3 степени. Според податоците од сеизмолошката опсерваторија при ПМФ во Скопје, вака силни земјотреси (со магнитуда од околу 5,1-5,3 степени), во скопското подрачје се јавуваат просечно еднаш на 100 години. Се смета дека најсилен очекуван или случен земјотрес во Скопското сеизмогено подрачје може да достигне магнитуда до 6,5 степени, односно нешто посилна од онаа на големиот земјотрес во 1963 година (6,1 степени). Веројатноста пак за појава на земјотрес со магнитуда поголема од 6 степени е еднаш во 500 години.
Причини за земјотресната серија
За време и по случените „Скопски земјотреси“ од 11-14 септември, многумина се прашуваа кои се причините што ги предизвикаа. Главната причина е големата сеизмичност на Скопската котлина (депресија), но и на поголемиот дел од Република Македонија и јужниот дел на Балканскиот Полуостров, на што е укажано во оваа статија. Имено, Скопската Котлина, која активно се оформува и денес, е испресечена со повеќе раседи со напореднички, меридијански до субмеридијански-вардарски (СЗ-ЈИ) правци на протегање. Овие раседи (раседни пукнатини) одвојуваат помали и поголеми блокови на кои лежат дното на котлината, потоа планините Скопска Црна Гора, Водно, Жеден, Сува Гора и нивните одделни сегменти, басенот на Маркова Река и др. Поради разни внатрешни, но и надворешни фактори, блоковите се во состојба на „одржлива тектонска напрегнатост“. Со текот на времето, овие фактори доведуваат до критичен момент на напрегање, по што следи хоризонтално и/или вертикално поместување на еден или повеќе блокови долж раседите, до постигнување на нова состојба на „одржлива напрегнатост“. Тоа поместување на еден или повеќе блокови се случува за многу кратко време (неколку секунди), а ние го регистрираме како земјотрес. Самото поместување изнесува од неколку милиметри до неколку сантиметри, ретко и повеќе (кај многу силни земјотреси). Особено активни раседи во областа се Скопско-Ќустендилскиот расед (кој ја сече Скопската Котлина по средината во правец исток-запад), потоа Скопско-црногорскиот расед (покрај западните падини на истоимената планина во правец од с.Љубанци преку Црешево до Белимбегово), Лепенечкиот, Драчевскиот и други раседи. Повеќето од споменатите раседи се вкрстуваат во јазли, со најизразена потенцијална лабилност (нестабилност). Земјотресите од 11-14 септември се случија токму покрај раседниот јазол каде се вкрстуваат Скопско-Ќустендилскиот и Скопско-Црногорскиот расед, на длабочина од околу 5-10 и во пречник од околу 5 km по раседните структури.
Целата статија на Факултети.мк
